De Kunststichting Goedereede laat het licht van de cultuur niet uitdoven

Dit artikel is eerder verschenen in het Eilandennieuws op 28 januari 2022 en is deel 6 van de serie over eilandelijke stichtingen, verenigingen et cetera die een rol spelen op het gebied van cultuur, historie en erfgoed op Goeree-Overflakkee.
Tekst: Kees van Rixoort

“Als de berg niet naar de profeet komt, dan moet de profeet maar naar de berg gaan.” Dat was in het jaar 2000 volgens voorzitter Harald Jean Jassoy het idee achter de oprichting van Kunststichting Goedereede. De eerste Kunstdag – toen nog enkelvoud – had een jaar eerder al plaatsgevonden. “We wilden de malaise van het cultureel barbarisme op Goeree-Overflakkee wegwerken.”

Jassoy ontvangt met koffie en stroopwafels in zijn atelier aan de Noordzijde Haven in Goedereede. Hij moppert over het ‘beroepsverbod’ waarmee de culturele sector nu bijna twee jaar te kampen heeft. En hij vertelt over eerdere initiatieven om kunst en cultuur voor het eilandelijke voetlicht te plaatsen. “Stichting Aurora nodigde in de jaren twintig kunstenaars uit om voordrachten en lezingen te houden. De stichting – nooit opgeheven, maar niet meer actief – bewijst dat je iets moet doen om het niet stil te laten vallen.”

Diezelfde gedachte kwam eind vorige eeuw op bij Harald Jassoy, een in Duitsland geboren kunstenaar die in Goedereede was neergestreken. “Ik dacht: we moeten meer op de trommel slaan, hier in dat kleine stadje met een aantal kunstenaars. In het Röderhuis was al eens een kunstenaar geweest die ook muziek maakte. Hij had een band bij zich. Je zag mensen naar binnen turen om erachter te komen wat daar te zien en te horen was.”

Kwaliteit leveren

Om dit soort initiatieven meer structuur te geven, was het idee, zou je een stichting moeten hebben. “Ik riep wat mensen bij elkaar om te kijken wat we zouden kunnen doen en wie er mee wilde doen. Nou, er was weinig bereidheid om mee te doen. Iedereen voorzag dat er veel werk op hen af zou komen. Als de Kunststichting een roeiboot was geweest, was die al gauw gezonken…”

Een belangrijke steun in de rug was de hulp die burgemeester Cees Sinke van de toenmalige gemeente Goedereede aanbood. Jassoy: “Hij zei: Harald, als ik iets kan doen, zal ik de Kunststichting altijd steunen. En dat heeft hij waargemaakt. De gemeente heeft zich ingezet voor kunst en cultuur en was bereid daar geld voor uit te trekken. De Kunststichting moest wel kwaliteit leveren, dat spreekt vanzelf.”

Een schilderij maken

In het convenant dat de Kunststichting met de gemeente Goedereede sloot, stond precies hoe de culturele activiteiten eruit zouden moeten komen te zien. Een derde cultuureducatie voor leerlingen van de basisscholen. Een derde activiteiten als lezingen en concerten. En een derde Goereese Kunstdagen.

De cultuureducatie kwam snel van de grond, mede door de link die onderwijsman Marias Velthuizen vormde richting de scholen. “We hadden een kunstprogramma voor de leerlingen. Ze kregen bijvoorbeeld de opdracht om een schilderij te maken van het eiland. Of een masker.” In de loop der jaren hebben veel schoolkinderen via de Kunststichting Goedereede kennis kunnen maken met kunst en cultuur.

Opera en pasta

Met activiteiten als lezingen en concerten, trad de stichting in de voetsporen van stichting Aurora. Jassoy: “In De Gouden Leeuw organiseerden we culturele diners. Muziek en eten, daar kwamen altijd veel bezoekers op af. Tijdens een Italiaanse avond zong een operazangeres terwijl je pasta zat te eten, bijvoorbeeld. Er waren ook muzikale avonden in het Röderhuis en de Toren. En filosofische en kunstzinnige lezingen. Op de langste dag kon je langs een aantal huizen om naar verhalenvertellers te luisteren.”

Deze activiteiten van de stichting – cultuureducatie op de basisscholen en de muzikale avonden, lezingen et cetera – zijn ten einde gekomen nadat de gemeente Goedereede per 1 januari 2013 is opgegaan in de gemeente Goeree-Overflakkee. “De financiële dekking viel weg”, zegt Harald Jassoy, die daarover nog altijd vol onbegrip is.

Voor onze kop gestoten

“Heel spijtig. Het irriteert, we zijn teleurgesteld dat alles toen met onmiddellijke ingang is stopgezet. We voelen ons voor onze kop gestoten. Alsof we al die jaren niets hebben uitgevoerd. Er is alles aan gedaan om cultuur de nek om te draaien. Onze contacten met de gemeente zijn gereduceerd tot nul, al hebben wij zat pogingen gedaan. We hebben ook aanvragen voor subsidie ingediend, maar het antwoord van de gemeente was dat onze activiteiten niet vernieuwend zijn. Belachelijk, elk kunstwerk is nieuw. Ambtenaren en delen van de gemeenteraad weten niet eens wat de Kunststichting is.”

Dringend noodzakelijk

Even een slokje koffie. Waarom zijn kunst en cultuur dan zo belangrijk, Harald? “Kunstenaars hebben het vermogen om van gedachten een vorm te maken. Ze verbeelden iets. Kunstenaars geven aan en troosten. In 1945 lag Duitsland helemaal plat en zocht men troost in muziek, theater, schilderijen, boeken… Kunstenaars geven nieuwe gedachten vorm, of verpakken oude gedachten in een nieuw jasje. Dat is o zo belangrijk voor de geestelijke gezondheid in de maatschappij. Je ziet de behoefte nu ook, in tijden van corona. Kunst en cultuur zijn dringend noodzakelijk. Daarom is het kortzichtig en onbegrijpelijk dat de overheid ons aan de uitgestrekte hand laat uithongeren.”

Zodoende organiseert de Kunststichting Goedereede geen lezingen, concerten en kunsteducatie op scholen meer. Wat de stichting, waarvan Jassoy al vanaf het begin voorzitter is, nog wel uitvoert, is de organisatie van de Goereese Kunstdagen. “Tegen wil en dank, uit eigen middelen.”

Eén groot  museum

De Kunstdagen, in 1999 begonnen als Kunstdag, zijn in 22 jaar tijd uitgegroeid tot een begrip. “Hoe dit idee ontstaan is? Nou, hier is geen museum. Hoe maak je beeldende kunst dan toch zichtbaar en toegankelijk op een laagdrempelige manier? Bij mensen thuis, achter de ramen. Er is vanaf het begin ontzettend veel enthousiasme voor geweest onder bewoners. Rond de 45 huizen in het centrum doen elk jaar mee aan de Kunstdagen. Dat maakt Goedereede tot één groot museum. Bezoekers lopen in alle rust langs de ramen om de kunstwerken te bekijken en ik geef ook rondleidingen om mensen meer te vertellen over de kunstenaars en hun werken. Het is kunst van hier, maar ook uit de regio, het land en de hele wereld. We hebben hier kunstwerken gehad van kunstenaars uit landen als Hongarije, Oostenrijk, Italië, Polen, België, Engeland en Duitsland.”

Echt iets groots

Goedereede kreeg er een naam door. Niet alleen onder kunstliefhebbers, maar ook onder toeristen die meer willen dan alleen de hele dag op het strand liggen. Het mooie was dat de Kunstdagen ook tijdens corona door konden gaan. De eerste coronazomer – het meerdaagse evenement is altijd in augustus – zat het weer tegen, maar in 2021 was de belangstelling voor ‘kunst achter Goereese vensters’ als vanouds. En ook in 2022 staan de Goereese Kunstdagen weer op het programma: van 5 tot en met 13 augustus. “We zijn niet uitgeblust”, zegt Harald Jassoy. “We hebben een groep actieve vrijwilligers en proberen de gemeente opnieuw te overtuigen van ons burgerinitiatief. Het plan is om dit jaar echt iets groots te doen: de toren verlichten als een baken van cultuur. We laten het licht niet uitdoven. De Kunststichting blijft bestaan zolang er behoefte aan is. En zolang er idioten zijn zoals ik.”